PDD-NOS

Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen

PDD-NOS is de afkorting van Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified, een Engelse naam voor stoornissen die worden gerekend tot de pervasieve ontwikkelingsstoornissen. Pervasieve ontwikkelingsstoornissen is de overkoepelende naam voor stoornissen waartoe ook het autisme behoort. Pervasief wil zeggen: diep doordringend. Het gaat om een stoornis die in het totale ontwikkelingsverloop doordringt.

Dat wil zeggen dat de stoornis gevolgen heeft voor:

sociale relaties
taal-denkontwikkeling
voorstellingsvermogen
ontwikkeling en motoriek
zelfbeeld
gevoelens
fantasie, enz.

Restcategorie

Met PDD-NOS wordt een restcategorie aangeduid die kenmerken heeft van het autisme, maar niet genoeg om zo te worden genoemd. Pervasief betekent (in het Latijn) doordringen. Het wil zeggen dat we bij pervasieve stoornissen te maken hebben met problemen die doordringen in verschillende ontwikkelingsgebieden van een kind. Dat kan bij kinderen met PDD-NOS de taalontwikkeling zijn, de motorische ontwikkeling, het reageren op interne en externe prikkels, maar vooral het vermogen zich op anderen te richten en het eigen gedrag in sociale situaties goed te besturen.

PDD is niet direct een diagnose maar een aanduiding van een groep stoornissen. In de kinderpsychiatrie omschrijft men PDDNOS als een kwalitatieve tekortkoming in de ontwikkeling van sociale en communicatieve vaardigheden. Deze problemen zijn niet direct het gevolg zijn van autisme of schizofrenie, maar in het psychiatrisch beeld vertonen ze deels dezelfde kenmerken. Door deze ruime omschrijving kunnen veel kinderen hieronder vallen. Men tracht daarom een onderverdeling binnen deze groep te maken, zoals bijvoorbeeld:

Actief maar onhandig: kinderen die zowel uit zichzelf maar ook als reactie op anderen het contact aangaan, maar dit op een vreemde of onhandige manier doen.
Teruggetrokken: kinderen die het contact niet uit zichzelf aangaan en ook niet ingaan op de uitnodiging van anderen.
Passief: kinderen die uit zichzelf het contact niet aangaan maar wel ingaan op de uitnodiging van anderen.

Bij kinderen met PDD-NOS ontwikkelen het sociale begrip en de sociale intuïtie zich zeer moeizaam. Dat maakt hen vaak onzeker en angstig. Ter voorkoming van deze angst houden zij zich graag vast aan bekende regels en patronen. In hun interesses kunnen ze zelfs rigide en dwangmatig zijn. De problemen uiten zich bij een kind met PDD-NOS verschillend per leeftijd. De problemen worden groter naarmate het kind meer in de buitenwereld gaat functioneren.

Oorzaak en gevolgen

De oorzaak van PDD-NOS is nog niet echt duidelijk. Men vermoedt een stoornis in de ontwikkeling van de hersenen die gevolgen heeft voor het verwerken van (vooral sociale) informatie. Geschat wordt dat erfelijkheid in 80-90% een rol speelt in de vorm van een kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van de stoornis. Dikwijls ziet men in families van kinderen met PDD-NOS veel varianten van deze stoornissen, in de verschillende gradaties van sociaal een beetje onhandig tot het zuivere autisme.

PDD-NOS kan een grote invloed hebben op het dagelijks functioneren van het kind, met name op sociaal gebied. De opvoeding van het kind vergt een behoorlijke inspanning en heeft vaak zijn weerslag op het hele gezin.

Kenmerken

Kinderen met PDD-NOS kunnen opvallen door:

Onhandig en angstig gedrag in sociale situaties
Weinig begrip en gebruik van nonverbale signalen (oogcontact, gelaatsexpressie,
lichaamshouding)
Het niet of nauwelijks leren van sociale ervaringen
Het ontbreken van wederkerigheid in het contact
Een eenzame, gesloten indruk te maken
Zich angstig te tonen voor veranderingen
Fanatiek vast te houden aan bepaalde routines
Zich koppig en driftig te uiten (ingegeven door angst)
Een eenzijdige belangstelling tonen
Rigide en dwangmatige gedragspatronen te ontwikkelen
Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels
Of juist weinig gevoeligheid voor geluiden, beelden, temperaturen of aanrakingen
Een trage taalontwikkeling
Eigenaardig ouwelijk taalgebruik
Taal in alle gevallen letterlijk nemen
Een onhandige, stijve motoriek

Kinderen met PDD-NOS kunnen onderling sterk verschillen in de ernst van de kernproblemen en het aantal en de ernst van de bijkomende problemen.

Diagnose en behandeling

PDD-NOS is een kinderpsychiatrische diagnose die (nog) niet is vast te stellen aan de hand van exacte gegevens. De diagnose wordt gesteld aan de hand van systematisch verkregen gegevens van ouders, leerkrachten en bevindingen uit onderzoek van diverse deskundigen uit de medische en psychologische beroepsgroep. Doorgaans wordt de diagnose door een arts gesteld en vindt er, vooral ook als er medicatie wordt voorgeschreven, een lichamelijk onderzoek plaats.

Er is geen behandeling bekend die PDD (-NOS) doet verdwijnen. De behandeling bestaat, net als bij de meeste kinderpsychiatrische aandoeningen, uit een combinatie van voorlichting, medicatie, opvoedingsondersteuning, begeleiding op school en psychotherapie in de vorm van gedragstherapie en/of sociale vaardigheidstrainingen.

Medicatie wordt gegeven om de bijkomende problemen zoals angst, depressie of agressie te verminderen. Soms wordt het medicijn Ritalin voorgeschreven om de aandacht en concentratie te verbeteren.

Informatie over PDD-NOS

Handboek PDD-NOS (zeer uitgebreide informatiebron)

Ervaringsverhaal

Een drukke autist